Het Onderwijs Service Bureau is in 2019 getransformeerd in het Expertise en Begeleidingscentrum (EBC) en vanuit de visie dat al ons onderwijs passend onderwijs is gepositioneerd onder de onderwijsdirectie. Vanuit de uitwerking van deze visie heeft het EBC in 2019 een forse doorontwikkeling gemaakt als het gaat om haar verschillende activiteiten. Naast de begeleiding van zorg voor leerlingen in hun leerproces is de taak van het EBC om de onderwijsontwikkeling te ondersteunen, onder andere door het inzetten van cyclische kwaliteitszorg. Door meer grip te krijgen op hoe de processen verlopen en hoe erop gestuurd moet worden, wordt bijgedragen aan de kwaliteit van onderwijs.
De rol die het EBC heeft is verdeeld over vier domeinen:
- Welkom
- Leren
- Kiezen
- Welzijn, gericht op het versterken van de context van de leerling om te kunnen leren.
Deze vier domeinen zijn met elkaar verbonden door het inzetten van kwaliteitsbeleid. Het verbinden van deze vier domeinen door het cyclisch proces van plannen, uitvoeren, evalueren en bijstellen is het hart van het EBC ten behoeve van onderwijsontwikkeling en ondersteuning.
Toelating
De toelatingscommissie organiseert de toelating van de leerlingen afkomstig uit het primair onderwijs (instroom leerjaar 1), en voor leerlingen afkomstig van andere scholen voor V(S)O (tussen- of zij –instroom). De toelatingsprocedure staat op de website en wordt door de contactpersonen uit de toelatingscommissie met de basisscholen en ouders gecommuniceerd.
De goede contacten met de basisscholen en een warme overdracht hebben ertoe bijgedragen dat de toelating naar tevredenheid is verlopen. De afgelopen vier jaren zijn er geen klachten ingediend met betrekking tot het (niet) toelaten.
Het aantal leerlingen die met een beschikking voor passend onderwijs op school zijn gekomen, betreft:
- LWOO: 210 leerlingen
- PRO: 157 leerlingen
Het aantal LWOO en PRO beschikkingen fluctueren van jaar tot jaar, waarbij vanuit het Samenwerkingsverband Passend Onderwijs wordt aangestuurd op minder LWOO beschikkingen. In 2019 waren de LWOO beschikkingen inderdaad ook lager ten opzichte van vorig jaar. Rondom PRO-beschikkingen is een goede prognose lastig; in 2019 is het aantal PRO leerlingen gestegen. In de praktijk was in het afgelopen jaar deze stijging ook echt voelbaar. Het aantal PRO-leerlingen die gebruik hebben gemaakt van de diensten van het EBC neemt toe en binnen deze kwantitatieve stijging ook de complexiteit van de vraag. Het EBC zal in de verdere uitwerking van de nieuwe visie in het interne dienstenaanbod de komende jaren ook met deze ontwikkeling rekening houden.
Passend Onderwijs
De verantwoording van leren en welzijn werd over voorgaande jaren geduid als ‘Passend onderwijs’. Vanuit onze visie dat al ons onderwijs passend onderwijs moet zijn hanteren we de terminologie ‘Leren en Welzijn’. Alleen voor de herkenbaarheid zetten we er tussen haakjes nog Passend Onderwijs achter, met hoofdletters. Om duidelijk te maken dat we daarmee naar de Wet Passend Onderwijs verwijzen die op 1 augustus 2014 is ingegaan.
De Meerwaarde ontvangt conform deze wet ondersteuningsmiddelen van het Samenwerkingsverband Passend Onderwijs VO Barneveld – Veenendaal (SWV). Naast de ondersteuningsmiddelen is ook personele ondersteuning beschikbaar in de vorm van een orthopedagoge, een schoolmaatschappelijk werker en ambulante begeleiders voor cluster 3 en 4. In 2019 is ook extra ondersteuning ingezet voor cluster 2 leerlingen. Dit zijn leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben met een auditieve beperking of taalontwikkelingsstoornis.
Bij de inzet en verdeling van de middelen voor ondersteuning in het onderwijs van de leerling, wordt samengewerkt met het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) in de gemeente Barneveld. In 2019 is gewerkt om de keten tussen jeugdzorg en onderwijs beter op elkaar te laten aansluiten.
De Meerwaarde streeft er naar om leerlingen – al dan niet met extra ondersteuning – een ononderbroken ontwikkelingsproces te kunnen laten doormaken. De mogelijkheden, de onderwijsbehoeften en het ontwikkel-perspectief van de leerling staat hierbij centraal. De ondersteuning die De Meerwaarde hiervoor kan bieden, wordt in bijgaande afbeelding schematisch weergegeven.
In 2019 is ondersteuning geboden op alle drie de lijnen. Hieronder worden de belangrijkste ontwikkelingen per ondersteuningslijn besproken.
Realisatie 2019 – Basisondersteuning
De school is wettelijk verplicht basisondersteuning te bieden. Deze wordt ingevuld in samenhang met andere scholen in het Samenwerkingsverband. De financiering van de basisondersteuning vindt plaats vanuit de Lumpsum bekostiging VO.
Het streven is dat leerlingen die (extra) ondersteuning nodig hebben zo dichtbij mogelijk gegeven kan worden bij het onderwijsproces. Dit betekent dat iedere leerling een mentor heeft die als eerste de zorg draagt voor zijn/haar leerling. Deze mentor kan worden ondersteund door een leerlingbegeleider, een faalangsttrainer, een SOVA- trainer en een taal- en rekencoach om leerlingen ondersteuning te bieden. Deze ondersteuning vindt plaats in groepsbesprekingen aan de hand van didactische en sociaal-emotionele ontwikkelingen en ontwikkelingen op het vlak van leerprestaties. De groepsbesprekingen leiden tot een vakoverstijgende aanpak per klas. Hieruit volgen onderwijsbehoeften voor de gehele klas, maar ook voor de individuele leerling.
Het inzetten van IZO-overleg
Vanuit het EBC ondersteunen de ondersteuningscoördinatoren de teams door het Interne Zorg Overleg (IZO). In 2019 vonden er structureel IZO’s plaats in het kader van de basisondersteuning. In de IZO’s worden leerlingen besproken die mogelijk meer zorg nodig hebben. Tijdens een IZO wordt eventueel besloten om een leerling aan te melden voor het EBC.
Het inzetten van een ZAT-overleg
Naast het IZO heeft het EBC ook de mogelijkheden om een leerling in te brengen in een breed zorgoverleg, namelijk het Zorg Advies Team (ZAT). In een ZAT-overleg kunnen handelingsadviezen er toe leiden dat een leerling met extra onderwijsbehoefte buiten school ondersteuning krijgt. Een aanvraag voor deze ondersteuning verloopt via het loket van het SWV: de commissie toewijzing en plaatsing (CTP).
Naast structureel overleg met de betrokkenen rondom een leerling, krijgen de deskundigen die de basisondersteuning geven diverse trainingen aangeboden. Deskundigheidsbevordering is een belangrijk onderdeel in de basisondersteuning om passende ondersteuning te kunnen binnen het onderwijs en waar nodig door te verwijzen naar de zorg.
Realisatie 2019 – Interne arrangement
Als de ondersteuning ontoereikend is binnen het onderwijsteam wordt een leerling aangemeld bij het EBC voor een intern arrangement. In het jaar 2019 zijn 187 leerlingen aangemeld voor ondersteuning. De stijgende trend van de afgelopen jaren, die mogelijk te maken heeft met de toegenomen complexiteit in het onderwijs sinds de invoering van de Wet Passend Onderwijs, zet zich door. In vergelijking met het voorgaande jaar waren er 30 aanmeldingen meer. De volgende arrangementen zijn voor de leerlingen ingezet.
i. Dyslexie
In verhouding zijn er op De Meerwaarde meer leerlingen met dyslexie dan met dyscalculie. Voor leerlingen met dyslexie zijn er twee dyslexiecoaches en voor leerlingen met dyscalculie is er een dyscalculiecoach. Leerlingen die deze begeleiding ontvangen zijn in het bezit van een geldige dyscalculie- of dyslexieverklaring.
Aantal leerlingen met een dyslexieverklaring / klas
Klas 1 | Klas 2 | Klas 3 | Klas 4 | |
---|---|---|---|---|
Aantal leerlingen met dyslexieverklaring | 88 | 104 | 94 | 98 |
Aantal leerlingen met dyscalculieverklaring | 5 | 4 | 11 | 10 |
Leerlingen en ouders krijgen in het begin van het schooljaar voorlichting over de faciliteiten in verband met dyslexie en dyscalculie. Er wordt dan een toelichting gegeven op wat de rol van taal- en rekencoach is, de faciliteitenpas alsook op welke wijze een leerling getoetst kan worden. Per leerling wordt een dyslexie- of dyscalculiekaart ingevuld en verwerkt in het registratiesysteem van SOM. Met een faciliteitenpas kunnen de leerlingen aantonen dat ze recht hebben op extra faciliteiten (bijvoorbeeld extra tijd, ingesproken toetsen/examens, gebruik rekenmachine e.d.). Tijdens een les of bij toetsen en examens tonen ze deze pas, zodat de surveillant of de docent eenvoudig kan nagaan wie wel of niet van de extra faciliteiten gebruik mag maken en om welke faciliteit het gaat. De faciliteitenpas is voor alle klassen, met goedkeuring van de examencommissie.
ii. Remediale hulp
In de basisondersteuning is aangegeven dat ieder team een taal- en rekencoach heeft. Deze coach verzorgt begeleiding voor taal en rekenen. Als de hulpvraag specifieker wordt, wordt de leerling aangemeld voor het EBC. Afgelopen jaar is remediërende hulp geboden aan 89 leerlingen. Er is ondersteuning geboden voor:
Remediale hulp | Aantal leerlingen |
---|---|
Spelling / lezen | 15 |
NT2 | 25 |
Leren Leren | 12 |
Engels | 15 |
Rekenen | 22 |
In het afgelopen jaar is, mede door de instroom vanuit de Internationale Schakelklas in Barneveld, de begeleiding voor NT2 leerlingen toegenomen. Voor het komend jaar gaan we in samenwerking met het Samenwerkingsverband (SWV) een arrangement opstellen om de begeleiding van NT2-leerlingen meer op maat aan te kunnen bieden, zowel binnen De Meerwaarde als in de onderwijsketen van de leerling. Hiervoor is het voorstel om binnen het NT2-team een NT2-expert op te leiden.
Andere ontwikkelpunten zijn om een intensievere samenwerking op te starten met het Taalhuis in Barneveld met betrekking tot laaggeletterdheid en de begeleiding voor taal (onder andere dyslexie) meer naar de onderwijsteams terug te brengen, dit door training en kennisoverdracht.
iii. Het Pluspunt
Het Pluspunt is een arrangement wat aan leerlingen de mogelijkheid biedt om in een rustige omgeving te kunnen leren. Dit arrangement wordt ingezet als het onderwijsteam onvoldoende houvast dan wel structuur kan bieden aan de leerling. In 2019 hebben tachtig leerlingen ondersteuning gekregen via het Pluspunt. De hulpvragen betroffen onder andere: tijdmanagement en leren plannen, begeleiding bij het leren zelf, reflectie op eigen gedrag/ gemaakte keuzes en rust creëren voor de leerling. Voor in de onderwijssituatie waren de hulpvragen: opvang na interne schoring en de overgang voorbereiden naar een Tijdelijk Arrangement Donnerschool (TAD) of naar Voortgezet Speciaal Onderwijs.
Een signalering vanuit zowel remediale hulp als het Pluspunt is dat in toenemende mate leerlingen worden aangemeld die onvoldoende in staat zijn om te leren. Het plannen en uitvoeren van taken vraagt extra aandacht, hetgeen nu teveel vraagt van de teams.
Vanuit deze signalering is een ontwikkelpunt hoe deze ondersteuning toch een plek kan krijgen binnen het onderwijsteam (= basisondersteuning).
iv. Inzet van externe begeleiding
Als de ondersteuningsbehoefte ligt op het sociaal-emotionele vlak, overlegt de ondersteuningscoördinator met ambulante begeleiding, schoolmaatschappelijk werk en orthopedagoge over wat zij kunnen betekenen. Het inzetten van deze ondersteuning verloopt in samenspraak met het SWV. Deze extra ondersteuning is er veelal opgericht om de leerling in zijn of haar context te ondersteunen. Een belangrijke voorwaarde om ondersteuning in te zetten, is dat het onderwijs voorliggend is op de zorgbehoefte. Indien dit niet het geval is of dat de zorgbehoefte voorliggend is, is een doorverwijzing naar een jeugdzorgpartner de volgende stap. Samenwerking met onder andere een Centrum voor Jeugd en Gezin is dan ook essentieel, om in overleg met ouders / verzorgers eventueel begeleiding aan te vragen voor de thuissituatie.
Deze leerlingen worden besproken in het ZAT-overleg. Bij dit overleg zijn naast de ondersteuningscoördinatoren, ambulante begeleiding en schoolmaatschappelijk werk ook de jeugdarts en leerplichtambtenaar aanwezig. Deze laatste functionaris voert ook de preventieve verzuimgesprekken op school met leerlingen en ouders.
Door een afname van het aanbod voor ambulante begeleiding voor cluster 4 leerlingen is het helaas regelmatig voorgekomen dat er onvoldoende capaciteit was voor begeleiding. Vanuit De Meerwaarde hebben we hierover contact gezocht met de aanbieder en het Samenwerkingsverband Passend Onderwijs. Hoewel dit vraagstuk voor de langere termijn binnen het Samenwerkingsverband wordt opgepakt, heeft het in 2019 ertoe geleid dat leerlingen soms moesten wachten op passende begeleiding alsook dat leerling langer in het team ondersteuning kreeg, hetgeen onvoldoende aansloot op de behoefte.
Realisatie 2019 – Externe arrangementen / speciaal onderwijs
Als blijkt dat na inzet van externe ondersteuning de leerling alsnog niet tot bloei komt in zijn of haar leerproces, wordt in overleg met het Samenwerkingsverband besloten om de leerling een tijdelijke arrangement aan te bieden. Denk hierbij aan: de TAD, Overstag of Speciaal Onderwijs. Voor een dergelijke plaatsing is meermalen met leerling, ouders/ verzorgers gesproken dat de leerling op dit moment voor zijn of haar ontwikkeling meer gebaat is bij onderwijs in een andere leeromgeving. De meeste plaatsingen betreffen veelal leerlingen die gebaat zijn bij een kleinere leersetting en minder wisselende leerkrachten. Het niveau en het gedrag van de leerling is mede bepalend waar de leerling wordt geplaatst. Intern kan het betekenen dat een leerling bijvoorbeeld bij praktijkonderwijs van De Meerwaarde wordt geplaatst. Voor deze plaatsingen is een TLV van het SWV nodig.
Preventie
Realisatie 2019 – Preventie
‘Veiligheid’ was en is een belangrijk onderwerp voor de school. Binnen het EBC wordt veiligheid ondersteund met een preventiemedewerker sociale veiligheid. In samenwerking met de ondersteuningscoördinatoren zijn in 2019 preventieprojecten gerealiseerd op het gebied van alcohol, drug, sexting, verkeersveiligheid en pesten.
Eind 2019 zijn we met alle eerste en tweede klassen naar een ingrijpende voorstelling geweest om pesten bespreekbaar te maken en hebben leerlingen en hun docenten handvatten gekregen om in te grijpen als er gepest wordt. Naast deze voorstelling heeft elk team haar eigen antipestcoach en is er in de mentorlessen aandacht voor dit onderwerp.
Realisatie 2019 – Crisisteam
Het crisisteam heeft in 2019 een centrale rol gehad in:
- Het nazorgtraject naar aanleiding van de suïcide van een leerling in december 2018. Er zijn gesprekken gearrangeerd met slachtofferhulp en schoolmaatschappelijk werk voor zowel leerlingen als collega’s. Ook voor ouders is er op school een aparte bijeenkomst georganiseerd met een externe deskundige.
- Het stroomlijnen van internet-challenges. Er is op ons initiatief bestuurlijk afstemmingsoverleg geweest met de gemeente Barneveld, de GGD, politie en andere VO-scholen in Barneveld. Verder is er een handreiking geschreven over hoe we gericht communiceren over internet-challenges en er is een oproep gedaan aan mentoren om de (gevaren) van challenges te bespreken in de mentorklas.
- In specifieke crisissituaties waarbij leerlingen van de school betrokken zijn of er juist om de school heen zaken plaatsvinden (zoals in juni 2019 rond een aanrander) verzorgt het crisisteam de contacten naar ouders, leerlingen en ook de bewoners in de nabijheid van de school waarbij in afstemming met politie wordt opgetrokken. Waar nodig wordt surveillance opgeschakeld en andere aanvullende maatregelen genomen.